मानसिक आणि आध्‍यात्मिक स्‍तरावरील अध्‍यात्‍मशास्‍त्र यांमधील भेद
‘मानसिक आणि आध्‍यात्मिक स्‍तरावरील अध्‍यात्‍मशास्‍त्र यांमध्‍ये भेद काय ?’, या सच्‍चिदानंद परब्रह्म डॉ. आठवले यांच्या प्रश्‍नाला सनातनचे सूक्ष्मज्ञानप्रात्‍पकर्ते साधक श्री. निषाद देशमुख (आध्‍यात्मिक पातळी ६३ टक्‍के) यांनी सूक्ष्मातून ज्ञान मिळवून दिलेले उत्तर येथे देत आहोत.
सूक्ष्म : व्यक्तीचे स्थूल म्हणजे प्रत्यक्ष दिसणारे अवयव नाक, कान, डोळे, जीभ आणि त्वचा ही पंचज्ञानेंद्रिये आहेत. ही पंचज्ञानेंद्रिये, मन आणि बुद्धी यांच्या पलीकडील म्हणजे ‘सूक्ष्म’. साधनेत प्रगती केलेल्या काही व्यक्तींना या ‘सूक्ष्म’ संवेदना जाणवतात. या ‘सूक्ष्मा’च्या ज्ञानाविषयी विविध धर्मग्रंथांत उल्लेख आहेत.
सूक्ष्म-ज्ञानाविषयीचा प्रयोग : काही साधक सूक्ष्मातील कळण्याच्या क्षमतेचा अभ्यास म्हणून ‘एखाद्या वस्तूविषयी मन आणि बुद्धी यांच्या पलीकडे काय जाणवते’, याची चाचणी करतात. याला ‘सूक्ष्म-ज्ञानाविषयीचा प्रयोग’ म्हणतात.
येथे प्रसिद्ध करण्यात आलेल्या अनुभूती या ‘भाव तेथे देव’ या उक्तीनुसार साधकांच्या वैयक्तिक अनुभूती आहेत. त्या सरसकट सर्वांनाच येतील असे नाही. – संपादक
