गाण्‍याचे स्‍तर, आवश्‍यक समष्‍टी आध्‍यात्मिक पातळी आणि कलाकाराची साधनेची स्‍थिती !
संगीतामध्‍येही गायनाचे विविध स्‍तर असतात. आदर्श गायन म्‍हणजे स्‍वर हे नाभी स्‍थानापासून (मणिपूरपासून) यायला हवे, असे शास्‍त्रात आणि गुणीजनांनी सांगितले आहे.
त्‍या दृष्‍टीने कलाकाराचे स्‍वर शरिराच्‍या कोणत्‍या भागांतून येतात ? त्‍या स्‍तराला त्‍याचे गायन कोणत्‍या वाणीमधून होते ? आणि त्‍या कलाकाराची साधनेच्‍या दृष्‍टीने आध्‍यात्मिक पातळी तसेच स्‍थिती काय असते ?, हे खालील सारणीवरून लक्षात येईल.
* टीप : या ठिकाणी नमूद केलेल्‍या अनाहत आणि मणिपूर या चक्रांतून नाद उत्‍पन्‍न होत नसून ती केवळ उत्‍पन्‍न होणार्‍या नादाचे उत्‍पत्तीस्‍थान दर्शक आहेत.
– संकलक : परात्‍पर गुरु डॉ. आठवले (३०.६.२०२३)
संग्राहक : सुश्री (कु.) तेजल पात्रीकर (आध्‍यात्मिक पातळी ६१ टक्‍के, संगीत विशारद), संगीत समन्‍वयक, महर्षि अध्‍यात्‍म विश्‍वविद्यालय, गोवा. (६.६.२०२३)