अंतराळ यानाला परमाणू ऊर्जेवर चालवण्याच्या तंत्रज्ञानावर ‘इस्रो’चे काम चालू !

बेंगळुरू/वॉशिंग्टन – भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था म्हणजेच इस्रो ‘चंद्रयान ३’च्या यशस्वी प्रक्षेपणानंतर आता परमाणू ऊर्जेवर चालणार्‍या यानाची निर्मिती करीत आहे. यासाठी इस्रोने भारतातील अग्रणी परमाणू संस्था ‘भाभा अ‍ॅटॉमिक रिसर्च सेंटर’ म्हणजेच ‘बार्क’समवेत करार केला आहे. विशेषज्ञांनी दिलेल्या माहितीनुसार रसायनांमुळे चालणार्‍या यानांना मर्यादा असून परमाणू ऊर्जेच्या माध्यमातून अंतराळात एका ग्रहातून दुसर्‍या ग्रहापर्यंत यान पाठवणे शक्य होऊ शकते. दुसरीकडे सौर ऊर्जेचा वापर करायचे म्हटले, तर सूर्यप्रकाश पोचत नसलेल्या ठिकाणी याचा उपयोग होऊ शकणार नाही. यामुळेच इस्रोने परमाणू ऊर्जेवर काम करण्यास आरंभ केला आहे. यासाठी ‘इस्रो’ आणि ‘बार्क’ या संस्था ‘रेडियो थर्मोइलेक्ट्रिक जनरेटर’ला विकसित करण्यासाठी प्रयत्न करत आहेत.

‘रेडियो थर्मोइलेक्ट्रिक जनरेटर’ म्हणजे काय ?

‘रेडियो थर्मोइलेक्ट्रिक जनरेटर’ या यंत्रामध्ये किरणोत्सर्गी सामग्रीचा (‘रेडिओअ‍ॅक्टिव्ह मटेरियल’चा) वापर केला जातो. या सामग्रीला नष्ट करण्यातून निर्माण झालेली उष्णता विद्युत् निर्मिती करते. त्या माध्यमातून बॅटरीला चार्ज केले जाते. ही बॅटरी यानाला आवश्यक ऊर्जा आणि शक्ती प्रदान करते. हे तंत्रज्ञान तसे नवीन नसून अमेरिकी अंतरिक्ष संस्था ‘नासा’ची ‘कैसिनी’ (वर्ष २००४), ‘क्युरिऑसिटी’ (वर्ष २०११) आणि ‘वोयाजर’ (वर्ष २०१८) या यानांमध्ये अशा प्रकारचे तंत्रज्ञान वापरण्यात आले होते.

Did you know that NASA attempted to create a nuclear propulsion spacecraft?

Project Orion was a proposed spacecraft concept developed by NASA in the 1950s and 1960s. It aimed to create a spacecraft powered by nuclear pulse propulsion. This innovative design utilized the… pic.twitter.com/VZWEEk1ofE

— The Aero Blog (@therealaeroblog) July 18, 2023