‘आत्मनिर्भर’ भारताची अर्थव्यवस्था जगभरात ५ व्या क्रमांकाची होणे हा एक आत्मसन्मानच !

‘ब्लूमबर्ग’च्या अहवालानुसार इंग्लंडला बाजूला सारून भारताची अर्थव्यवस्था ५ व्या क्रमांकावर पोचली आहे. ही १४० कोटी देशवासियांसाठी अत्यंत अभिमानाची गोष्ट आहे. आपल्या राष्ट्राचा आत्मसन्मान आपणच जपायचा असतो, हे आपल्या सर्व नागरिकांच्या हृदयात पक्के करायचे आहे. इथेच आत्मनिर्भरतेचा उद्गम आहे आणि ज्याप्रमाणे आपले राष्ट्र यापूर्वी जगातील एक क्रमांकाचे मानाचे राष्ट्र होते, त्या पदाकडे पुन: आपली पावले वळू लागतात.

१. भारताच्या स्वातंत्र्याच्या वेळी इंग्लंडचे तत्कालीन पंतप्रधान चर्चिल यांनी भविष्यवाणी करणे आणि ती खोटी ठरून भारताची अर्थव्यवस्था ५ व्या क्रमांकाची होणे

काही दिवसांपूर्वी ‘ब्लूमबर्ग’ या वित्तसेवाविषयक अमेरिकन आस्थापनाने असे घोषित केले की, भारत देश आपल्या देशांतर्गत सकल उत्पादनाच्या म्हणजेच ‘जीडीपी’च्या मूल्यांकनाच्या जोरावर आता जगातील ५ व्या क्रमांकाची अर्थव्यवस्था झालेला आहे ! याआधी भारताचा क्रमांक ६ वा, तर ५ व्या क्रमांकावर इंग्लंड हा देश होता; पण या वर्षी भारताने इंग्लंडला मागे टाकले आहे आणि त्यामुळे ज्या इंग्लंड देशाने देशावर १५० वर्षे राज्य केले होते, त्या इंग्लंडची जागा आता भारताला मिळाली आहे. आपल्यापुढे अजून अमेरिका, चीन, जपान आणि जर्मनी असे ४ देश आहेत. याच वेळेस अर्थतज्ञांनी अशी एक पुस्तीही जोडली आहे की, भारताच्या राष्ट्रीय उत्पन्न वाढीचा वेग पहाता (जो वेग सध्या जगात सर्वाधिक आहे) तो येत्या २ वर्षांत जर्मनीला मागे सारून चौथ्या स्थानावर झेप
घेईल ! ही बातमी आपल्या सर्व १४० कोटी देशवासियांसाठी अत्यंत अभिमानाची आहे.

भारत जेव्हा ७५ वर्षांपूर्वी स्वतंत्र झाला, त्या वेळेस इंग्लंडचे माजी पंतप्रधान विन्स्टन चर्चिल म्हणाले होते, ‘इतका मोठा आणि इतक्या विविध भाषा, संस्कृती, धर्म यांनी बनलेला हा समाज फार काळ एकत्र नांदू शकणार नाही. लवकरच या देशाची असंख्य शकले उडतील आणि हा देश भिकेला लागेल !’ चर्चिल नामक या कावळ्याच्या शापवाणीने भारतमातेला कुठलाही त्रास झाला नाही. उलट आता अवघ्या ७५ वर्षांत हा देश त्याच चर्चिलच्या इंग्लंडच्याही पुढे गेलेला आहे आणि आणखी पुढे बरीच मजल आपल्या टप्प्यात आलेली आहे. हे पहायला चर्चिल जिवंत नाहीत, हे त्यांचे सुदैव !

२. फाळणीमुळे देशाची सामाजिक आणि आर्थिक अवस्था बिकट होणे

अर्थात् भारताचे पहिले पंतप्रधान नेहरू (जे ब्रिटीश आणि रशिया धार्जिणे होते, असे त्यांनी स्वत:च सांगून ठेवले आहे !) यांची आर्थिक आणि सामाजिक धोरणे जर चालू राहिली असती, तर मात्र चर्चिल यांची भविष्यवाणी खरी ठरण्याची बरीच शक्यता होती. ढोंगी समाजवाद आणि ‘सेक्युलर’वाद (निधर्मीवाद) या दोन्ही जोखडांखाली भारतीय अर्थव्यवस्था अन् सामाजिक स्थिती अगदी पिचून गेली होती. गरिबी तर या देशाच्या पाचवीलाच पूजली होती कि काय ? असे वाटावे, अशीच परिस्थिती होती. स्वतंत्र झाल्याची आणि नेहरू यांच्या पंतप्रधानपदाची किंमत म्हणून कॉँग्रेस नेतृत्वाने देशाच्या फाळणीला मान्यता दिली अन् आपण ती स्वीकारली ! या फाळणीमुळे आपल्या देशाचा एक मोठा, ५ नद्यांनी आणि अनेक कालव्यांनी जलसिंचित सुपीक असा भूभाग म्हणजेच पश्चिम पंजाब आपल्याला पूर्णत: पारखा झाला. त्यामुळे आपल्या प्रचंड लोकसंख्येला पोटभर जेवू घालणेही अशक्य होऊन बसले.

३. नेहरूंच्या योजनांमुळे देशात भ्रष्टाचार बोकाळून भारताची अर्थव्यवस्था अतिशय नाजूक बनणे

त्यानंतर आपण तातडीने भाकरा-नांगल, हिराकुड इत्यादी नवीन धरणे बांधली; परंतु ही बांधून काढण्यास वेळ लागणे साहजिक होते. तोपर्यंत आपल्या सरकारला अमेरिकेकडे हात पसरण्याची वेळ आली होती आणि अमेरिकेने त्यांच्या देशातील निकृष्ट असा ‘लाल गहू’ आपल्याला उपलब्ध करून दिला. त्यामुळे देशात त्या काळात भूकबळी पडले नाहीत. तरीही नेहरूंनी रशियात जाऊन तेथून आणलेली ‘समाजवाद’ आणि ‘पंचवार्षिक योजना’ ही दोन खुळे आपल्या माथी मारली. त्यामुळे इथे सर्व अवजड उद्योग सरकारच्या मालकीचे झाले आणि त्यामध्ये प्रचंड गलथान उत्पादन पद्धती अन् भ्रष्टाचार बोकाळला. त्या सर्व उद्योगात आळशी कामगार, आक्रमक कामगार संघटना आणि त्यांचे पुढारी अशी अभद्र युती सिद्ध झाली. हे सर्व कारखाने सदैव तोट्यात चालत असत आणि त्यांचा तोटा भारत सरकार, म्हणजेच पर्यायाने आपण सर्व नागरिक सहन करत होतो. त्यामुळे हा देश झपाट्याने गरिबीकडे वाटचाल करत होता. भारताची अर्थव्यवस्था अतिशय नाजूक बनली होती. गरीब देशात सर्वसामान्य नागरिक त्रस्त झालेले असतात आणि त्यातूनच फुटीरतावादी मनोवृत्ती वाढीला लागते. दक्षिण आणि ईशान्य भारतात अशा प्रवृत्ती वाढत होत्या.

४. काँग्रेस सरकारच्या काळात देश ‘एक राष्ट्र, एक समाज, एक बलशाली आर्थिक साम्राज्य’ या संस्कारापासून वंचितच असणे

‘चर्चिल यांची भविष्यवाणी खरी ठरेल कि काय ?’, असे वाटण्याची परिस्थिती काही काळ होती; पण पुढे परिस्थिती थोडी सुसह्य झाली आणि वर्ष १९९१ मध्ये काँग्रेसचे नरसिंह राव पंतप्रधानपदी आल्यानंतर आपण खुल्या अर्थव्यवस्थेकडे झेप घेतली. त्यानंतर भारतीय व्यावसायिक आणि आस्थापने यांना स्वतःचे कौशल्य दाखवण्याची संधी मिळू लागली. हळूहळू आंतरराष्ट्रीय बाजारात भारताच्या तज्ञांचा वावर वाढू लागला, विशेषत: संगणक क्षेत्रात, म्हणजेच आयटी (माहिती तंत्रज्ञान) व्यवसायात ! तरीही ‘राष्ट्राभिमान’ आणि ‘आत्मनिर्भरता’ या दोन बाजू अजूनही कच्च्याच होत्या; कारण कॉँग्रेस पक्षाची विचारधारा आधीपासूनच भारतीय संस्कृतीशी फटकून वागत होती. जे जे भारतीय आणि हिंदु संस्कृतीचे होते, त्याला कॉँग्रेस पक्षाने कायमच वाळीत टाकलेले होते अन् आहे ! त्यामुळेच एक राष्ट्र, एक समाज, एक बलशाली आर्थिक साम्राज्य या संस्कारापासून आपला समाज वंचितच होता. संयुक्त पुरोगामी आघाडीच्या (‘यूपीए’च्या) १० वर्षांच्या काळात तर अनागोंदी आणि भ्रष्टाचार यांचे इतके पीक आले होते की, देशाची अर्थव्यवस्था अन् आंतरराष्ट्रीय विश्वातील पत हे दोन्ही लयाला गेले होते. मनमोहन सिंह यांना उघडपणे टाकून बोलण्याचे धाडस पाकिस्तानचे पंतप्रधान नवाज शरीफ यांना झाले, यातच आपल्या देशाच्या प्रतिष्ठेचे धिंडवडे जगजाहीर झाले.

५. वर्ष २०१४ नंतर देशात सत्तांतर होऊन अनेकविध व्यवसायाभिमुख पालट होऊन देशाची अर्थव्यवस्था गतीमान होणे

वर्ष २०१४ मध्ये एक मोठा पालट झाला आणि एक चमत्कारच म्हणावा, अशा बहुमताने नरेंद्र मोदी यांचे भारतीय जनता पक्षाचे सरकार राज्यावर आले. राज्यावर येताच नरेंद्र मोदी यांनी सहकार्यांसह आपल्या देशाची प्रतिमा सुधारण्याचा धाडसी निर्णय घेतला. सर्वप्रथम देशाची सुरक्षाव्यवस्था अतिशय त्वरेने मजबूत करण्याकडे त्यांनी लक्ष दिले आणि आज आपली सैन्यदले ही जगातील दुसर्‍या क्रमांकाची शक्ती म्हणून ओळखली जातात ! त्यानंतर मोदींनी देशात संपत्ती निर्माण कशी होईल ? याकडे लक्ष दिले. त्यासाठी देशात व्यवसायाभिमुख म्हणजे ‘बिझनेस फ्रेंडली’ व्यवस्था राबवण्यास प्रारंभ केला. त्यासाठी जवळजवळ १ सहस्र ५०० जुने कायदे रहित करून नवीन सुलभ आणि परिणामकारक कायदे आणले. देशात निर्माण होणार्‍या वस्तू आणि सेवा यांना करातून सवलती दिल्या, नवीन तंत्रज्ञान आयात करणे सोपे केले. जुने कामगार कायदे पालटून ते अधिक व्यावसायिक केले. त्यामुळे या देशात परकीय तंत्रज्ञान आणि भांडवल आले. देशात नवीन उत्पादने आणि सेवा झपाट्याने वाढू लागल्या. जगातील सर्वाधिक भ्रमणभाष संच बनवण्याचे कारखाने येथे चालू झाले. सर्वाधिक इंटरनेट जोडण्या येथे दिल्या जातात.

आपला देश हा जगातील सर्वाधिक तरुण लोकसंख्या असलेला देश आहे. त्याचा उचित उपयोग करून घेण्यासाठी ‘स्टार्टअप्स’साठीची धोरणे आणली गेली. भ्रष्टाचाराला आळा घालण्यासाठी काही कायदेशीर उपक्रम आणले, ज्यामुळे दिवाळखोरी घोषित करणार्‍या व्यावसायिकांना चाप बसला आणि प्रामाणिक प्रजेला हायसे वाटले. अजूनही ही प्रक्रिया चालूच आहे. ‘मेक इन इंडिया’ मोहिमेच्या योगाने आज भारत दिमाखाने विकसित राज्यांच्या फळीत सामील झाला आहे. आपण बनवलेले ‘ब्रह्मोस’ क्षेपणास्त्र जगातील सर्वोत्तम मानले जात आहे. आपली ‘तेजस’ आणि ‘मार्क’ ही लढाऊ विमाने आता अनेक देशांना हवी आहेत. एकेकाळी सर्व शस्त्रास्त्रे आयात करणार देश आज उत्तमोत्तम शस्त्रांची निर्यात करत आहे, हे फारच अभिमानास्पद चित्र आहे.

६. ‘आत्मनिर्भर भारत’ योजनेमुळे देशाची वाटचाल प्रथम स्थानाकडे होत असणे

कोरोना साथीच्या काळात भारतीय शासनकर्ते, प्रजा आणि विशेष म्हणजे भारतीय लस बनवणारे उत्पादक यांचा कस लागला अन् त्यात यशही मिळाले. आज भारताची ओळख हे जगाला ‘रोगप्रतिबंधक लस पुरवणारा’ क्रमांक १ चा देश अशी आहे ! आपण नुकतीच गर्भाशयाच्या कर्करागोवर उपचारासाठीची लसही विकसित केली आहे. ही सर्व लक्षणे म्हणजे उदयाला आलेल्या एका महासत्तेची पावले आहेत. त्याचेच पडघम आपण अर्थव्यवस्थेमध्ये इंग्लंडला मागे टाकण्यात दिसू लागले ! या सर्व यशस्वी वाटचालीमुळे समस्त भारतियांचा ऊर अभिमानाने भरून येतो. सांस्कृतिक इतिहासाचे आतापर्यंत होत आलेले विकृतीकरण थांबवण्यास सरकार कटिबद्ध आहे. आपला दैदिप्यमान इतिहास जो आतापर्यंत दांभिक कॉँग्रेसी आणि डाव्या इतिहासकारांनी लपवून ठेवला होता, त्यावरची धूळ झटकून आता तो अभिमानास्पद इतिहास पुन्हा पुढे आणण्याचे महान कार्य चालू झालेले आहे. जेव्हा शालेय शिक्षणातून असा इतिहास शिकवला जाईल, तेव्हाच त्यांच्या हृदयात राष्ट्राभिमानाची प्रखर ज्योत जागृत होईल. त्यानंतर कोणतेही राज्य फुटीर वृत्तीने वागणार नाही. जे राष्ट्र स्वतःचा इतिहास विसरते, त्याला भविष्यकाळ असत नाही ! त्यासाठीच आपल्या राष्ट्राचा आत्मसन्मान आपणच जपायचा असतो, हे आपल्या सर्व नागरिकांच्या हृदयात पक्के करायचे आहे. इथेच आत्मनिर्भरतेचा उद्गम आहे. ज्याप्रमाणे यापूर्वी भारत जगातील एक क्रमांकाचे मानाचे राष्ट्र होते, त्या पदाकडे पुन: आपली पावले वळू लागली आहेत. भारताचा उज्ज्वल काळ आता आपल्या समोर आहे आणि आपण सर्व भारतीय नागरिक त्या भविष्याचे निर्माते, भोक्ते आणि साक्षीदार होऊया !

– चंद्रशेखर नेने (साभार : साप्ताहिक ‘विवेक’)